Polszczyzna???

[Micha³ Stanis³aw]

Salve Stefanie;

Na pl.sci.historia, postawiono pytanie?. Czym różni się wycużnik
od wyrobnika. Z wyrobnikiem nie miałem żadnych problemów.
Ale ja zamieszkały od wieków w Krainie Geograficznej zwanej
Wielkopolska, nie słyszałem słowa wycużnik. Znam słowo wycug.
W Wielkopolsce do dziś bogaci rolnicy robią sobie buty u szewca
na wycug, obstalunek, na zamówienie, na miarę.Tego słowa
użyła w mojej obecności być może rok temu znana malarka, która
przyjechała do mnie konno.Kiedy przygłądałem się jej dziwnym
staroświeckim długim butom, powiedziała, kazaliśmy robić na
wycug. Taką informacje przekazałem na grupę.
Koleżanka z grupy: Marta Maria, przysyła mi informację:

To skąd u Reymonta: 'Na wycug do waju nie pójdę' starego Boryny?

Ludek pyta o etymologie słowa wycug-wycużnik.
Bardzo bym Ciebie prosił o prawidłową interpretacje. Moje stare
słowniki rozparcelowały dzieci.
--
Ukłony.
michał.

[Artur Jachacy]

Post by Micha³ Stanis³aw
To skąd u Reymonta: 'Na wycug do waju nie pójdę' starego Boryny?
Ludek pyta o etymologie słowa wycug-wycużnik.
Bardzo bym Ciebie prosił o prawidłową interpretacje. Moje stare
słowniki rozparcelowały dzieci.

SJP Doroszewskiego mówi tak:
wycug m III, D. -u gw. <<dożywotnie utrzymanie, dożywocie (zapewnione komu
przez dzieci po zrzeczeniu się majątku, zwykle na ich rzecz)>>: Jakież to
pole do konfliktów (...) między młodymi, którzy przejęli gospodarkę a
starymi, którzy poszli na wycug. Kult. 10, 1965. // SW
<może pod wpływem nm. Auszung>

[Stefan Sokolowski]

Post by Artur Jachacy
wycug m III, D. -u gw. <<dożywotnie utrzymanie, dożywocie (zapewnione komu
przez dzieci po zrzeczeniu się majątku, zwykle na ich rzecz)>>: Jakież to
pole do konfliktów (...) między młodymi, którzy przejęli gospodarkę a
starymi, którzy poszli na wycug. Kult. 10, 1965. // SW
<może pod wpływem nm. Auszung>

Niemiecki ,,Auszug'' to przede wszystkim wyprowadzka. Czy to ma
związek z dożywociem? Hmmm, może i ma...

- Stefan

[Micha³ Stanis³aw]

Użytkownik "Stefan Sokolowski"

Post by Stefan Sokolowski

Post by Artur Jachacy
wycug m III, D. -u gw. <<dożywotnie utrzymanie, dożywocie (zapewnione komu
przez dzieci po zrzeczeniu się majątku, zwykle na ich rzecz)>>: Jakież to
pole do konfliktów (...) między młodymi, którzy przejęli gospodarkę a
starymi, którzy poszli na wycug. Kult. 10, 1965. // SW
<może pod wpływem nm. Auszung>

Niemiecki ,,Auszug'' to przede wszystkim wyprowadzka. Czy to ma
związek z dożywociem? Hmmm, może i ma...
- Stefan
--
Stefan Sokolowski, IPI PAN Gdansk
http://www.ipipan.gda.pl/~stefan/Irak

Szanowni Panowie;

Bardzo mi miło,że w czasie tak pięknych majowych dni, Znaleźliście
dla mnie, starego sklerotyka trochę czasu.

Chylę czoła.
michał.
Postscriptum:

Interpretacja W. Doroszewskiego, na którego Szanowni Panowie
powołujecie się, nasuwa ciąg dalszy moich wątpliwości.
Ja znam słowo, zwrot, być może ludowy, mniej gwarowy, na określenie
ludzi którzy zdali przed ustawą gierkowską dobytek, ziemie komuś, kto
miał im zapewnić *dożywocie*.To słowo-zwrot : oni są na *elemencie*,
*alimencie*. Wiele razy byłem proszony o arbitraż w tych sprawach.
Słowo-zwrot są na *elemencie*jest nam bardzo bliskie.Znamy słowo
alimenty, alimentacja.Być może, lub na pewno to słowo wywodzi się
z francuskiego: aliments, alimentaire, angielskiego alimony, czy jeszcze
dalej z łaciny: alere, alimentum.

Miłego weekendu.
michał.

[Ludek Vasta]

Post by Micha³ Stanis³aw
Ludek pyta o etymologie słowa wycug-wycużnik.

Dolaczam sie do prosby tutaj :-) - nie trzeba juz pisac na pl.sci.histori.

Slowa wycug nie znalazlem w moich slownikach ani na
"http://sjp.pwn.pl/slowo.php?begin=wycu". Google mi znalazl tylko
znaczenie, kiedy stary czlowiek przekazal gospodarstwo synu i sam sobie
zastrzegl pomieszczenie i wyzywenie do konca zycie, ewentualnie jakies
inne rzeczy w zamian za przekazanie gospodarstwa mlodym. Przynajmniaj
tak sadze z http://prace.sciaga.pl/3640.html,
http://biblioteka.servis.pl/ch8.php (Reymont: Chlopi) oraz
http://www.wodip.opole.pl/~g_zimnice_wielkie/prace.htm.

Ludek

[Stefan Sokolowski]

Post by Ludek Vasta
Slowa wycug nie znalazlem w moich slownikach ani na
"http://sjp.pwn.pl/slowo.php?begin=wycu".

To jest jakaś dziwna sprawa.

Na oko wygląda, jakby polski przedrostek ,,wy-'' doczepił się do
niemieckiego ,,Zug''. To jest w niemieckim rzeczownik o kilku
znaczeniach -- rożnych różnościach od ciągnięcia. Np. polski ,,cug''
w piecu to ciąg, właśnie od tego. ,,Auszug'' to wyciąg, np. dla
gazów; ale również wyprowadzka. Pewnie chodzi o to, że ludzie ciągną
w inne miejsce. Po niemiecku ubranie się też naciąga i ściąga; więc w
trochę naciągany sposób ,,Auszug'' może oznaczać ,,rozbiór'' z
ubrania.

Nie potrafię sobie wyobrazić, jak coś takiego mogło dać początej tej
emerytyrze, czy dożywociu. Ale może pochodzenie tego słowa nie ma nic
wspólnego z niemieckim? Może to był ,,wysług'' a potem się skiepścił?

Jeśli ktoś uważa, że ta teoria jest słabiutka, to ja się z nim
zgadzam.

- Stefan

[Ludek Vasta]

Post by Stefan Sokolowski
Na oko wygląda, jakby polski przedrostek ,,wy-'' doczepił się do
niemieckiego ,,Zug''. To jest w niemieckim rzeczownik o kilku
znaczeniach -- rożnych różnościach od ciągnięcia. Np. polski ,,cug''
w piecu to ciąg, właśnie od tego.

Zawsze uwazałem polskie "ciągnąć" i czeskie "táhnout" za słowa, które
powstały z jakiegoś wspólnego słowiańskiego źródła. Niemieckie zug (cug)
-> polskie ciągnąć i czeskie táhnout, wydaje mi się nieprawdopodobne.

Moj "Czeski slownik etymologiczny" nie zgadza sie z tym. Po czesku
ciagnac jest "táhnout". W slowniki pisze sie: "wszesłowiańskie pol.
ciągnąć, ros. tjanút, serb.chor. zatégnuti 'napiąć, naciągnąć', stary
słowiański s6tęgnoti 'związać, ściągnąć', pokrewne z lit. tingus
'leniwy, pomały'... wszystko z indo-europ. tengh- 'ciągnąć, napinać,
naciągać'"

Ludek

[Stefan Sokolowski]

Post by Stefan Sokolowski
Na oko wygląda, jakby polski przedrostek ,,wy-'' doczepił się do
niemieckiego ,,Zug''. To jest w niemieckim rzeczownik o kilku
znaczeniach -- rożnych różnościach od ciągnięcia. Np. polski ,,cug''
w piecu to ciąg, właśnie od tego.
Zawsze uwazałem polskie "ciągnąć" i czeskie "táhnout" za słowa,
które powstały z jakiegoś wspólnego słowiańskiego źródła. Niemieckie
zug (cug) -> polskie ciągnąć i czeskie táhnout, wydaje mi się
nieprawdopodobne.

Mnie też. Zdaje się, że wyraziłem się niezbyt zrozumiale,
przepraszam.

Z niemieckiego wywodziłem *tylko* ,,cug'' w piecu. ,,Nie pali się bo
diabeł wsadził głowę w komin psując cug'' -- tak się mówiło w Polsce
jeszcze kilkanaście lat temu. Teraz już ludzie mają mniej do
czynienia z piecami i kuchniami węglowymi, więc być może rzeczownik
,,cug'' odchodzi w przeszłość.

Aha, ale jest moda na kominki z prawdziwym ogniem, więc może jednak
cug nie odejdzie całkiem?

,,Ciągnąć'' i ,,ciąg'' to inna bajka.

- Stefan

[Rafal Ziobro]

Post by Stefan Sokolowski

Post by Stefan Sokolowski
Na oko wygląda, jakby polski przedrostek ,,wy-'' doczepił się do
niemieckiego ,,Zug''. To jest w niemieckim rzeczownik o kilku
znaczeniach -- rożnych różnościach od ciągnięcia. Np. polski ,,cug''
w piecu to ciąg, właśnie od tego.
Zawsze uwazałem polskie "ciągnąć" i czeskie "táhnout" za słowa,
które powstały z jakiegoś wspólnego słowiańskiego źródła. Niemieckie
zug (cug) -> polskie ciągnąć i czeskie táhnout, wydaje mi się
nieprawdopodobne.

Mnie też. Zdaje się, że wyraziłem się niezbyt zrozumiale,
przepraszam.
Z niemieckiego wywodziłem *tylko* ,,cug'' w piecu. ,,Nie pali się bo
diabeł wsadził głowę w komin psując cug'' -- tak się mówiło w Polsce
jeszcze kilkanaście lat temu. Teraz już ludzie mają mniej do
czynienia z piecami i kuchniami węglowymi, więc być może rzeczownik
,,cug'' odchodzi w przeszłość.
Aha, ale jest moda na kominki z prawdziwym ogniem, więc może jednak
cug nie odejdzie całkiem?

Jest jeszcze jedno znaczenie słowa cug: zaprzęg.
Może więc kiedyś wycugować, znaczyło tyle co usunąć z zaprzęgu,
zluzować (to też składanka polsko-niemiecka)?

r.

[Stefan Sokolowski]

Post by Rafal Ziobro
Jest jeszcze jedno znaczenie słowa cug: zaprzęg.

Tak, ,,cuganty'' to konie w zaprzęgu.

Post by Rafal Ziobro
Może więc kiedyś wycugować, znaczyło tyle co usunąć z zaprzęgu,
zluzować (to też składanka polsko-niemiecka)?

A wiesz, że Ty możesz być na właściwym tropie?

- Stefan

[Pan Parowozik]

Post by Stefan Sokolowski

Post by Rafal Ziobro
Jest jeszcze jedno znaczenie słowa cug: zaprzęg.

Tak, ,,cuganty'' to konie w zaprzęgu.

Post by Rafal Ziobro
Może więc kiedyś wycugować, znaczyło tyle co usunąć z
zaprzęgu, zluzować (to też składanka polsko-niemiecka)?

A wiesz, że Ty możesz być na właściwym tropie?
- Stefan

Moja wiedza na temat koni jest niewielka, ale tak sobie luźno kombinuję: do
"sterowania" zaprzęgiem służą, w zależności od regionu, zaprzęgu, długości i
pewnie innych czynników, lejce, wodze albo cugle. Te ostatnie biorą się
zapewne od ciągnięcia, ale z biegiem czasu mogły nadać słowu "cug" znaczenie
"zaprzęg", a "cugowaniu" - "wiązanie".
Mogło się zatem znaleźć gdzieś po drodze "wycugowanie" lub "wycug" w
znaczeniu wywiązywania się (np. z umowy).