spiż a spiżarnia

[Yarael Poof]

Dzień dobry,
Może ktoś ma jakiś przyzwoity słownik etymologiczny albo jakieś inne
źródło (jeżeli tak prosiłbym o podanie).
Z tego co znalazłem, słowo spiżarnia ma swoje źródło w języku niemieckim
- Speise, spise.
Usiłuje znaleźć jakiś związek między spiżem - czyli dziś brązem a spiżarnią.

Może ktoś podpowiedzieć?

Maciej

---
Ta wiadomość e-mail jest wolna od wirusów i złośliwego oprogramowania, ponieważ ochrona avast! Antivirus jest aktywna.
http://www.avast.com

[Jarosław Sokołowski]

Post by Yarael Poof
Może ktoś ma jakiś przyzwoity słownik etymologiczny albo jakieś inne
źródło (jeżeli tak prosiłbym o podanie).
Z tego co znalazłem, słowo spiżarnia ma swoje źródło w języku niemieckim
- Speise, spise.

Mamy też w polszczyźnie słowo "spyża" albo "spiża" oznaczające po prostu
prowiant, a wzięte wprost z niemieckiego. To od niego utworzyliśmy sobie
"spiżarnię", czyli pomieszczenie do tej spyży przechowania.

Post by Yarael Poof
Usiłuje znaleźć jakiś związek między spiżem - czyli dziś brązem a spiżarnią.
Może ktoś podpowiedzieć?

Niemcy mają słowo "Glockenspeise" opisujące stop, z którego odlewa się
dzwony. W niemieckim to ja biegły nie jestem, ale można je tłumaczyć
jako "pokarm dzwonów" -- tak to sobie poetycko obmyślili. Z niego mógł
powstać nasz "spiż". Albo przez proste skrócenie, albo przez nieudolną
interpretację, że skoro "Glockenspeise", jest stopem, z którego odlewa
się "Glocken", to... Tak przedstawia się moje czytanie myśli praojców.

Jarek

[Yarael Poof]

Post by Jarosław Sokołowski
Niemcy mają słowo "Glockenspeise" opisujące stop, z którego odlewa się
dzwony. W niemieckim to ja biegły nie jestem, ale można je tłumaczyć
jako "pokarm dzwonów" -- tak to sobie poetycko obmyślili. Z niego mógł
powstać nasz "spiż". Albo przez proste skrócenie, albo przez nieudolną
interpretację, że skoro "Glockenspeise", jest stopem, z którego odlewa
się "Glocken", to... Tak przedstawia się moje czytanie myśli praojców.
Jarek

O Glockenspeise wyczytałem właśnie w słowniku Brucknera. Jest podane,
podobnie jak przytoczone przez Ciebie przykłady z odniesieniami do
niemieckiego.
Ale ani słowa na temat co ma piernik do wiatraka.
Idąc dalej za odniesieniami z niemieckiego do łaciny i włoskiego, gdzie
"pokarm" - spiża można było doprowadzić do znaczenia "wydatek", czyli
jedzenie to coś na co wydajemy, coś cennego. Więc może Niemcy też to
przejęli jako określenie cennego (ale nie drogocennego) metalu.
Tyle, że to takie moje gdybanie.
Wolałbym cytat z jakiegoś "mądrego" źródła. Ale moze pokarm dzwonów...
kto wie...

Maciek

---
Ta wiadomość e-mail jest wolna od wirusów i złośliwego oprogramowania, ponieważ ochrona avast! Antivirus jest aktywna.
http://www.avast.com

[Jarosław Sokołowski]

Post by Yarael Poof

Post by Jarosław Sokołowski
Niemcy mają słowo "Glockenspeise" opisujące stop, z którego odlewa się
dzwony. W niemieckim to ja biegły nie jestem, ale można je tłumaczyć
jako "pokarm dzwonów" -- tak to sobie poetycko obmyślili. Z niego mógł
powstać nasz "spiż". Albo przez proste skrócenie, albo przez nieudolną
interpretację, że skoro "Glockenspeise", jest stopem, z którego odlewa
się "Glocken", to... Tak przedstawia się moje czytanie myśli praojców.

O Glockenspeise wyczytałem właśnie w słowniku Brucknera. Jest podane,
podobnie jak przytoczone przez Ciebie przykłady z odniesieniami do
niemieckiego.
Ale ani słowa na temat co ma piernik do wiatraka.
Idąc dalej za odniesieniami z niemieckiego do łaciny i włoskiego, gdzie
"pokarm" - spiża można było doprowadzić do znaczenia "wydatek", czyli
jedzenie to coś na co wydajemy, coś cennego. Więc może Niemcy też to
przejęli jako określenie cennego (ale nie drogocennego) metalu.
Tyle, że to takie moje gdybanie.

Tu nie ma wielkiego znaczenia, czy "pokarm", czy "wydatek", czy jeszcze
coś innego. Istotnym mi się wydaje połączenie "Glockenspeise" -- tego
właśnie niemieckiego słowa dotyczą moje podejrzenia co do źródeł spiżu
w polszczyźnie. Podchodząć do rzeczy frazeologicznie, spiżowe zawsze
były przede wszystkim dzwony. Armaty też, ale to dalsze skojarzenie.
No i jeszcze brama, ale ona jedna.

Post by Yarael Poof
Wolałbym cytat z jakiegoś "mądrego" źródła. Ale moze pokarm dzwonów...
kto wie...

W Google Books można odnaleźć niemieckie książki sprzed jakich dwu wieków,
w których blisko siebie występują słowa "Glockenspeise" i "Kanonenmetall"
(jakieś podręczniki metalurgii przeważnie). Tak właśnie, a nie na przykład
"Glockenmetall" i "Kanonenspeise". Czort wie, może to nawet jeden i ten
sam stop, tylko nazwany inaczej, w zależności od tego, czy leją z niego
dzwon, czy armatę (często przecież przetapiano jedno w drugie, wte i nazad).
A my ten Glockenspeise skróciliśmy sobie do samego spiżu. Nie upieram się,
że to wszystko bardzo mądre.

Jarek

[FEniks]

Post by Jarosław Sokołowski
Tu nie ma wielkiego znaczenia, czy "pokarm", czy "wydatek", czy jeszcze
coś innego. Istotnym mi się wydaje połączenie "Glockenspeise" -- tego
właśnie niemieckiego słowa dotyczą moje podejrzenia co do źródeł spiżu
w polszczyźnie. Podchodząć do rzeczy frazeologicznie, spiżowe zawsze
były przede wszystkim dzwony. Armaty też, ale to dalsze skojarzenie.
No i jeszcze brama, ale ona jedna.

Na pomniki w każdym razie nie bardzo się nadawał. ;)

Ewa

[Jarosław Sokołowski]

Post by FEniks

Podchodząć do rzeczy frazeologicznie, spiżowe zawsze były przede
wszystkim dzwony. Armaty też, ale to dalsze skojarzenie.
No i jeszcze brama, ale ona jedna.

Na pomniki w każdym razie nie bardzo się nadawał. ;)

Jeden ze znajomych profesorów geologii zadawał czasem studentom na
egzaminie pytanie o to, z czego by mu wybudowali pomnik. W odpowiedzi
należało użyć minerału nie dość, że urodziwego, to jesze tak trwałego,
by się pomnik zaraz nie rozpirzył. I tu pojawiał się problem, bo
specjalność miał ów uczony naftową, więc jego studenci najbardziej
obryci byli ze skał porowatych. Pstry piaskowiec czy inny czerwony
spągowiec zdecydowanie się do pomników nie nadają.

Jarek

[FEniks]

Post by Yarael Poof
Idąc dalej za odniesieniami z niemieckiego do łaciny i włoskiego,
gdzie "pokarm" - spiża można było doprowadzić do znaczenia "wydatek",
czyli jedzenie to coś na co wydajemy, coś cennego. Więc może Niemcy
też to przejęli jako określenie cennego (ale nie drogocennego) metalu.

Jeśli iść tropem łaciny, to "aes, aeris" znaczy: brąz, spiż, a także:
pieniądze (jak nasze np. miedziaki), natomiast "aerarium" to skarbiec
publiczny, skarbnica, (czyli miejsce gdzie te "miedziaki" publiczne
trzymano). Wygląda to zatem na językową kalkę z zawężonym znaczeniem do
"skarbca domowego". Ciekawe, czy kiedykolwiek w przeszłości używano
nazwy "spiżarnia" w tym szerszym znaczeniu, jako publicznego skarbu.
Trzeba by pogrzebać.

Ewa

[FEniks]

Post by Jarosław Sokołowski

Post by Yarael Poof
Może ktoś ma jakiś przyzwoity słownik etymologiczny albo jakieś inne
źródło (jeżeli tak prosiłbym o podanie).
Z tego co znalazłem, słowo spiżarnia ma swoje źródło w języku niemieckim
- Speise, spise.

Mamy też w polszczyźnie słowo "spyża" albo "spiża" oznaczające po prostu
prowiant, a wzięte wprost z niemieckiego. To od niego utworzyliśmy sobie
"spiżarnię", czyli pomieszczenie do tej spyży przechowania.

Tak nieśmiało tylko wtrącę, że mieliśmy (a nawet wciąż chyba mamy) takie
słowa jak "spichrz" i "spichlerz", które też podobnie brzmią i podobnie
znaczą. Może i ich pochodzenie jest podobne?

Ewa

[Yarael Poof]

Post by FEniks

Post by Jarosław Sokołowski

Post by Yarael Poof
Może ktoś ma jakiś przyzwoity słownik etymologiczny albo jakieś inne
źródło (jeżeli tak prosiłbym o podanie).
Z tego co znalazłem, słowo spiżarnia ma swoje źródło w języku niemieckim
- Speise, spise.

Mamy też w polszczyźnie słowo "spyża" albo "spiża" oznaczające po prostu
prowiant, a wzięte wprost z niemieckiego. To od niego utworzyliśmy sobie
"spiżarnię", czyli pomieszczenie do tej spyży przechowania.

Tak nieśmiało tylko wtrącę, że mieliśmy (a nawet wciąż chyba mamy) takie
słowa jak "spichrz" i "spichlerz", które też podobnie brzmią i podobnie
znaczą. Może i ich pochodzenie jest podobne?
Ewa

Przepraszam, zrobił odpowiedz zamiast odpowiedz grupie i poszło na
priva. Więc jeszcze raz:

Chyba nie, za Brucknerem:
"Spichlerz, dawniej spichrz, a są i postaci z szp-; z niem. Speicher;
l wstawiliśmy później (jak w szmuklerz); niem. Speicher z łac.
splcārium, od spica, 'kłos', co Niemcy sami we wczesnem średniowieczu
urobili; romańskie języki tego nie znają."

Poza tym wydaje mi się, że - przynajmniej dzisiaj - spichlerz to miejsce
przechowywania ziarna, a spiżarnia jest raczej dla, nazwijmy to,
podręcznych produktów mniej lub bardzie przetworzonych. Więc w
spichlerzu raczej nie trzymamy szynki, masła czy miodu, a w spiżarni zboża.

Maciek

[Jan45]

Post by Yarael Poof
Dzień dobry,
Może ktoś ma jakiś przyzwoity słownik etymologiczny albo jakieś inne
źródło (jeżeli tak prosiłbym o podanie).
Z tego co znalazłem, słowo spiżarnia ma swoje źródło w języku niemieckim
- Speise, spise.
Usiłuje znaleźć jakiś związek między spiżem - czyli dziś brązem a spiżarnią.
Może ktoś podpowiedzieć?

Niemieckie Speicher, czyli ogólnie miejsce do magazynowania, pochodzi
według tamtejszego słownika od łacińskiego spicarium, to z kolei
od spica - kłos. Można zapewne ciągnąć takie skojarzenia dłużej,
czyli np. wymieniać obok spiżarni spichlerz, ale sam problem nazewnictwa
jest zwykle taki sam - jest to w dużej mierze sprawa przypadku.
Dlatego w chwili zmęczenia takim materiałem dowodowym przypominam
sobie żart o związku konia z koniakiem i rumu z rumakiem.
Być może spiż i spiżarnia mają rzeczywiście jakieś wspólne źródło,
ale obawiam się, że do tego nawet najstarsi górale nie dojdą.

Jan

[Jarosław Sokołowski]

Post by Jan45

Post by Yarael Poof
Usiłuje znaleźć jakiś związek między spiżem - czyli dziś brązem a spiżarnią.
Może ktoś podpowiedzieć?

Niemieckie Speicher, czyli ogólnie miejsce do magazynowania, pochodzi
według tamtejszego słownika od łacińskiego spicarium, to z kolei
od spica - kłos. Można zapewne ciągnąć takie skojarzenia dłużej,
czyli np. wymieniać obok spiżarni spichlerz, ale sam problem nazewnictwa
jest zwykle taki sam - jest to w dużej mierze sprawa przypadku.
Dlatego w chwili zmęczenia takim materiałem dowodowym przypominam
sobie żart o związku konia z koniakiem i rumu z rumakiem.
Być może spiż i spiżarnia mają rzeczywiście jakieś wspólne źródło,
ale obawiam się, że do tego nawet najstarsi górale nie dojdą.

Skoro już jesteśmy przy terminologii magazynowej, to może mi ktoś powie
skąd się wzięło słowo "sąsiek". O taką skrzynię na zboże mi chodzi.
Może stać w spiżarni lub komorze, może też w stodole, pełniąc tam rolę
spichlerza.

Jarek

[Jacek Skowroński]

Post by Jarosław Sokołowski
Skoro już jesteśmy przy terminologii magazynowej, to może mi ktoś powie
skąd się wzięło słowo "sąsiek". O taką skrzynię na zboże mi chodzi.
Może stać w spiżarni lub komorze, może też w stodole, pełniąc tam rolę
spichlerza.

Spotkałem się z tym słowem tylko w znaczeniu części stodoły. Skąd ta skrzynia?

[Jarosław Sokołowski]

Post by Jacek Skowroński

Post by Jarosław Sokołowski
Skoro już jesteśmy przy terminologii magazynowej, to może mi ktoś
powie skąd się wzięło słowo "sąsiek". O taką skrzynię na zboże mi
chodzi. Może stać w spiżarni lub komorze, może też w stodole,
pełniąc tam rolę spichlerza.

Spotkałem się z tym słowem tylko w znaczeniu części stodoły. Skąd ta skrzynia?

O to właśnie pytam, skąd. Nazwa może odnosić się do samej skrzyni,
jak i do części stodoły. Ale ta część wyróżnia się tym właśnie, że
jest zabudowana skrzyniami. Spotkałem się z użyciem tej nazwy tak
w jednym, jak i w drugim znaczeniu, częściej jednak chodziło o samą
skrzynię. Może daltego, że było to w małych gospodarstwach.

http://muzea.malopolska.pl/obiekty/-/a/26861/1118791

Jarek

PS
Podobnie jest z kredensem. Dzisiaj tak nazywamy mebel. Ale kiedyś
to było przede wszystkim pomieszczenie dla służby usługującej do
stołu.

[Jacek Skowroński]

Post by Jarosław Sokołowski

Post by Jacek Skowroński

Post by Jarosław Sokołowski
Skoro już jesteśmy przy terminologii magazynowej, to może mi ktoś
powie skąd się wzięło słowo "sąsiek". O taką skrzynię na zboże mi
chodzi. Może stać w spiżarni lub komorze, może też w stodole,
pełniąc tam rolę spichlerza.

Spotkałem się z tym słowem tylko w znaczeniu części stodoły. Skąd ta skrzynia?

O to właśnie pytam, skąd. Nazwa może odnosić się do samej skrzyni,
jak i do części stodoły. Ale ta część wyróżnia się tym właśnie, że
jest zabudowana skrzyniami. Spotkałem się z użyciem tej nazwy tak
w jednym, jak i w drugim znaczeniu, częściej jednak chodziło o samą
skrzynię. Może daltego, że było to w małych gospodarstwach.
http://muzea.malopolska.pl/obiekty/-/a/26861/1118791

To ciekawe, bo w Wielkopolsce nigdy nie spotkałem się z określeniem skrzyni jako
sąsieku. W każdym wypadku, niezależnie od wielkości gospodarstwa chodziło o
część stodoły – nawet jeśli już od dawna nie przechowywało się w niej ziarna.

[Jarosław Sokołowski]

Post by Jacek Skowroński

Post by Jarosław Sokołowski

Post by Jacek Skowroński

Post by Jarosław Sokołowski
Skoro już jesteśmy przy terminologii magazynowej, to może mi ktoś
powie skąd się wzięło słowo "sąsiek". O taką skrzynię na zboże mi
chodzi. Może stać w spiżarni lub komorze, może też w stodole,
pełniąc tam rolę spichlerza.

Spotkałem się z tym słowem tylko w znaczeniu części stodoły. Skąd ta skrzynia?

O to właśnie pytam, skąd. Nazwa może odnosić się do samej skrzyni,
jak i do części stodoły. Ale ta część wyróżnia się tym właśnie, że
jest zabudowana skrzyniami. Spotkałem się z użyciem tej nazwy tak
w jednym, jak i w drugim znaczeniu, częściej jednak chodziło o samą
skrzynię. Może daltego, że było to w małych gospodarstwach.
http://muzea.malopolska.pl/obiekty/-/a/26861/1118791

To ciekawe, bo w Wielkopolsce nigdy nie spotkałem się z określeniem
skrzyni jako sąsieku. W każdym wypadku, niezależnie od wielkości
gospodarstwa chodziło o część stodoły -- nawet jeśli już od dawna
nie przechowywało się w niej ziarna.

Bo w Wielkopolsce gospodarstwa bogate, zboża na siew tyle trzeba, że
byle skrzynia nie pomieści. A małopolski chłop ubogi, swój zagonek
obsieje tym, co w komorze na drugi rok przechowa.

Jarek

[Yarael Poof]

Bardzo dziękuję wszystkich za udzielone odpowiedzi, domniemania,
przypuszczenia itd.
Zwróciłem się o pomoc do pana profesora Miodka, jako że mój przyjaciel
jest jego sąsiadem :)
Jak ON nic nie znajdzie na temat w swoim mądrych książkach, no to
rzeczywiście związek może być taki jak konia z koniakiem.

Pozdrawiam i jeszcze raz dziękuję.

Maciej

---
Ta wiadomość e-mail jest wolna od wirusów i złośliwego oprogramowania, ponieważ ochrona avast! Antivirus jest aktywna.
http://www.avast.com

[Jarosław Sokołowski]

Post by Yarael Poof
Bardzo dziękuję wszystkich za udzielone odpowiedzi, domniemania,
przypuszczenia itd.
Zwróciłem się o pomoc do pana profesora Miodka, jako że mój przyjaciel
jest jego sąsiadem :)
Jak ON nic nie znajdzie na temat w swoim mądrych książkach, no to
rzeczywiście związek może być taki jak konia z koniakiem.

W takim razie proszę nas powiadomić co *sąsiad* na to. Zwłaszcza, że
nam się zeszło teraz na *sąsieki* (słowa te zapewne mają ze sobą tyle
wspólnego, co rum z rumakiem).

Jarek

[d***@gmail.com]

Post by Yarael Poof
Bardzo dziękuję wszystkich za udzielone odpowiedzi, domniemania,
przypuszczenia itd.
Zwróciłem się o pomoc do pana profesora Miodka, jako że mój przyjaciel
jest jego sąsiadem :)
Jak ON nic nie znajdzie na temat w swoim mądrych książkach, no to
rzeczywiście związek może być taki jak konia z koniakiem.
Pozdrawiam i jeszcze raz dziękuję.
Maciej
---
Ta wiadomość e-mail jest wolna od wirusów i złośliwego oprogramowania, ponieważ ochrona avast! Antivirus jest aktywna.
http://www.avast.com

Macieju!

Czy profesor Miodek dał Ci odpowiedź? Dziś i mnie zaczęła nurtować etymologia słowa spiżarnia i jego związek ze spiżem. Czekam na odp!

kot.